ENVIAQUAMAN για τις ιχθυοκαλλιέργειες

ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Το έργο ENVIAQUAMAN αφορά στην ανάπτυξη ενός νέου προτύπου παραγωγής στη θαλάσσια ιχθυοκαλλιέργεια το οποίο θα διασφαλίζει την ελαχιστοποίηση των αρνητικών περιβαλλοντικών επιδράσεων στην παραγωγή αλλά και στο τελικό ιχθυρό προϊόν με προοπτικές διεθνούς κατοχύρωσης για την πιστοποίηση ποιότητας των παραγόμενων – και προς εξαγωγή – ιχθυρών προϊόντων.

Σκοπός του έργου είναι το νέο πρότυπο να αποτελέσει Σύστημα Διαχείρισης για τη διασφάλιση της Ποιότητας προϊόντων ιχθυοκαλλιέργειας κατά την αλληλεπίδραση τους με το περιβάλλον και να καλύπτει όλο το εύρος της αλυσίδας παραγωγής, «από τη θάλασσα στο πιάτο», στοχεύοντας στην ελαχιστοποίηση της επίδρασης χημικών ενώσεων και χημικών και μικροβιολογικών κινδύνων σε όλο το φάσμα της παραγωγής.

Το πρότυπο προβλέπει διαδικασίες και μεθόδους για τον έλεγχο και την ελαχιστοποίηση της επίδρασης των περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών στο τελικό προϊόν αλλά και την ελαχιστοποίηση των επιμολυντών στην αλυσίδα ψαροτροφή-θαλάσσιο περιβάλλον-τελικό προϊόν βασιζόμενο σε αναλύσεις πεδίου και όχι μόνο στην καταγραφή εισροών-εκροών τροφών και προστατευτικών χημικών προϊόντων.

Η υλοποίηση της ερευνητικής εργασίας έγινε στα Εργαστήρια Βιομηχανικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων όπου διενεργήθηκε διαρκής έλεγχος επί των υφιστάμενων δεδομένων και ανατροφοδότηση στο πεδίο με στόχο την καταγραφή και εφαρμογή των βέλτιστων διεργασιών παραγωγής που θα επιτύχουν τα κατά το δυνατόν ασφαλέστερα ιχθυρά προϊόντα υψηλής περιβαλλοντικής ποιότητας με: α) άριστα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά ποιότητας, β) περιβαλλοντικές επιδόσεις όσον αφορά στη διαδικασία παραγωγής, όπως θα προκύπτει από ένα ευρύ φάσμα πιστοποιημένων δεικτών (το προϊόν «στη θάλασσα») και γ) χωρίς ίχνη ανεπιθύμητων στοιχείων ή ρύπων (ξενοβιοτικών και περιβαλλοντικών), ως ύποπτα για δυσμενείς επιπτώσεις στη διατροφή (το προϊόν «στο πιάτο») και κατ’ επέκταση στην υγεία του ανθρώπου και των έμβιων όντων του περιβάλλοντος. Διερευνήθηκαν διεργασίες και πρακτικές που ελαχιστοποιούν την χρήση χημικών ενώσεων σε διάφορα στάδια της παραγωγής-επεξεργασίας (π.χ. αντιβιοτικά, απολυμαντικά, αντιπαρασιτικά, βιοκτόνα για την προστασία των κλωβών, κτλ.). Έγινε ολοκληρωμένος φυσικοχημικός έλεγχος της .στήλης του νερού με αυτοματοποιημένα συστήματα συνεχούς μέτρησης-καταγραφής των σημαντικότερων παραμέτρων, έλεγχος για την παρουσία περιβαλλοντικών ρύπων (π.χ. παρασιτοκτόνα, φαρμακευτικές ενώσεις, βαρέα μέταλλα κ.α.) με την εφαρμογή κατάλληλων πρωτόκολλων ανάλυσης των ψαροτροφών και των τελικών προϊόντων ψαριών με τελικό σκοπό την διασφάλιση βέλτιστων ποιοτικών χαρακτηριστικών και της ασφάλειας των προϊόντων αλλά και του περιβάλλοντος παραγωγής.

Η εν λόγω σύμπραξη αποτελείται από 2 εταίρους. Η εταιρία Σκάλωμα Α.Ε. αποτελεί το συντονιστή εταίρο και την επωφελούμενη επιχείρηση ως άμεσο αποδέκτης των αποτελεσμάτων του έργου που θα εφαρμόσει το πρότυπο για τη βελτίωση της λειτουργίας της και της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων της ενώ ταυτόχρονα θα αναλάβει και την εμπορική αξιοποίηση του προτύπου. Το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (Τμήμα Χημείας – Εργαστήρια Βιομηχανικής Χημείας) έχει αναλάβει τον συντονισμό και την υλοποίηση του ερευνητικού σκέλους του έργου. Η ερευνητική ομάδα του έργου αποτελείται από τον Καθηγητή Τριαντάφυλλο Αλμπάνη (Επιστημονικώς υπεύθυνος του έργου), τον Καθηγητή Ιωάννη Κωνσταντίνου (Αναπληρωτής επιστημονικώς υπεύθυνος), την Καθηγήτρια Δήμητρα Χελά, το μέλος Ε.ΔΙ.Π. Δρ. Βασιλική Μπότη και τρεις νέους ερευνητές (υποψήφιοι διδάκτορες και μεταπτυχιακοί φοιτητές) του Τομέα Βιομηχανικής Χημείας και Χημείας Τροφίμων (Τμήμα Χημείας – Παν/μιο Ιωαννίνων).

Τελικός στόχος του έργου είναι η εφαρμογή του προτύπου στην συνεργαζόμενη επιχείρηση (Σκάλωμα ΑΕ) αλλά παράλληλα θα επιδιωχθεί η θεσμική κατοχύρωσή του για να καθιερωθεί ως σήμα σε ιχθυρά προϊόντα (από τη θάλασσα στο πιάτο) ευρύτερα στον κλάδο, ενώ θα επιδιωχθεί συστηματικά η περαιτέρω εμπορική αξιοποίησή του μέσω συμβάσεων μεταφοράς τεχνογνωσίας (know how transfer) σε άλλες επιχειρήσεις, στην Ελλάδα και τη Μεσόγειο αλλά και διεθνώς. Όταν ολοκληρωθεί το πρότυπο, η Σκάλωμα ΑΕ θα προβεί σε δοκιμαστικές εφαρμογές ώστε να γίνουν οι απαραίτητες βελτιώσεις για την οριστικοποίηση του τελικού προτύπου ενώ ταυτόχρονα: (α) θα εξετασθούν οι όροι και ειδικότερες προϋποθέσεις επιχειρηματικής αξιοποίησης του προτύπου (μελέτη σκοπιμότητας) στο πλαίσιο της οποίας θα γίνουν επιλεκτικές διερευνητικές επαφές με δυνητικούς «αγοραστές» της τεχνογνωσίας για εφαρμογή και σε άλλες μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας στην Ελλάδα και τη Μεσόγειο και (β) θα δρομολογηθεί η διαδικασία για την προετοιμασία φακέλου για τη θεσμική κατοχύρωση του προτύπου ως μελλοντικού «Σήματος» ποιότητας για ιχθυρά προϊόντα με προσέγγιση «από τη θάλασσα στο πιάτο».