Από την Ηγουμενίτσα ξεκινάει ο εξηλεκτρισμός των λιμανιών

Στο παιχνίδι της ηλεκτρικής τροφοδοσίας των πλοίων από τη στεριά, ετοιμάζονται να μπουν, τα πρώτα ελληνικά λιμάνια, ακολουθώντας έστω με μεγάλη καθυστέρηση τα βήματα όσων συμβαίνουν εδώ και χρόνια στον ευρωπαικό βορρά και κυρίως στη Γερμανία, την Ολλανδία και τη Σουηδία.

Τα πρώτα ελληνικά λιμάνια που θα είναι σε θέση να παράσχουν στη ναυτιλία τέτοιες καθετοποιημένες υπηρεσίες, με σταθμούς φόρτισης για κρουαζιαερόπλοια και επιβατικά πλοία θα είναι αυτά της Ηγουμενίτσας και της Ραφήνας, ακολουθούμενα σε δεύτερη φάση από το Λαύριο, την Καβάλα και τη Κέρκυρα.

Σε μια εποχή που στο όνομα της πράσινης μετάβασης, τα κόστη για τη ναυτιλία αυξάνονται συνεχώς, και ενώ μέχρι το 2030 καθίσταται υποχρεωτική για συγκεκριμένες κατηγορίες πλοίων, η διασύνδεση με ρεύμα ξηράς, κατά τον ελλιμενισμό σε λιμένες κρατών-μελών, κανένα ακόμη ελληνικό λιμάνι δεν διαθέτει παρόμοιες υποδομές.

Στη πράξη, πρόκειται για τη πρακτική του cold Ironing ή αλλιώς shore power, που αφορά τη παροχή χαμηλού κόστους ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ στα ελλιμενισμένα πλοία, τεχνολογία κρίσιμη για να ανταπεξέλθουν, ειδικά τα πιο κοστοβόρα εξ αυτών, όπως τα κρουαζιερόπλοια, στα τεράστια κόστη που συνεπάγονται οι Οδηγίες για τη πράσινη μετάβαση της ναυτιλίας.

Η μετάβαση στην ηλεκτρική τροφοδότηση από τη στεριά σημαίνει ότι τα πλοία θα μπορούν να κλείνουν εντελώς τους κινητήρες κατά τον ελλιμενισμό τους, μηδενίζοντας τα κόστη και τις εκπομπές CO2, και να συνδέονται στο τοπικό δίκτυο ηλεκτροδότησης.

Στη διετία 2026-2028 οι πρώτες υποδομές

Τα πρώτα από τα λιμάνια που θα είναι σε θέση να παράσχουν αυτή την υπηρεσία σε κρουαζιερόπλοια, όχι πάντως πριν από τη διετία 2026-2028, θα είναι αυτά της Ηγουμενίτσας και της Ραφήνας, όπως ανέφερε στο προ ημερών συνέδριο «Innovation in Energy» του ΙΕΝΕ, ο Βοηθός Διευθυντής στο Τμήμα Έρευνας & Καινοτομίας του ΔΕΔΔΗΕ, Νίκος Στεφανάκης.

Κεντρικό ρόλο εδώ έχει ο ΔΕΔΔΗΕ, δηλαδή ο διαχειριστής του δικτύου διανομής, με τα πρώτα έργα να ωριμάζουν, να έχουν εξασφαλίσει χρηματοδότηση από το Connection Europe Facility (CEF) και την ολοκλήρωση των πρώτων υποδομών να τοποθετείται στα τέλη της επόμενης χρονιάς.

Στην Ηγουμενίτσα, έχει προκηρυχθεί διαγωνισμός, προϋπολογισμού 8,9 εκατ. ευρώ για τρεις θέσεις τροφοδοσίας ηλεκτρικής ενέργειας από τη ξηρά, με τις προσφορές να αποσφραγίζονται σύμφωνα με τις πληροφορίες μέσα στις επόμενες εβδομάδες και την ολοκλήρωσή του έργου να τοποθετείται εντός του 2026.

Στη δε, Ραφήνα, το έργο αφορά τέσσερις θέσεις τροφοδοσίας, είναι ύψους 9,7 εκατ. ευρώ και η ολοκλήρωσή του έχει ακόμη μεγαλύτερο βάθος χρόνου, δηλαδή τα τέλη του 2028. Τα τρία επόμενα λιμάνια που θα πάρουν σειρά θα είναι εκείνα σε Καβάλα, Λαύριο και Κέρκυρα για τα οποία αναζητείται χρηματοδότηση από το CEF ή άλλα ευρωπαικά ταμεία.

Τα παραδείγματα του Αμβούργου και του Γκέτεμποργκ

Τα οφέλη θα είναι σημαντικά όχι μόνο για τα αγκυροβολημένα σκάφη, όσο και για τα ίδια τα λιμάνια, όπου παρά τη νέα σημαντική πηγή εσόδων που συνεπάγεται για τα ίδια η ηλεκτροδότηση πλοίων από τη στεριά, ελάχιστα έχουν γίνει προς αυτή τη κατεύθυνση τα τελευταία χρόνια.

Το θέμα του cold Ironing είναι χαρακτηριστικό, καθώς παρ’ ότι δρομολογούνται τα πρώτα τέτοια έργα, απουσιάζει ακόμη το το θεσμικό πλαίσιο ως προς το ποιος θα αναλάβει τη λειτουργία των εγκαταστάσεων αυτών,  αν και όπως φαίνεται ότι θα είναι μάλλον ο διαχειριστής του δικτύου διανομής.

Κοιτάζοντας τη μεγάλη εικόνα, ο ενεργειακός (και όχι μόνο) εκσυγχρονισμός των λιμανιών υπολείπεται πολύ του ρυθμού με τον οποίο τρέχουν οι αυξανόμενες ανάγκες της ναυτιλίας για νέες υπηρεσίες.

Σε ελάχιστα ελληνικά λιμάνια έχει δρομολογηθεί η ανάπτυξη φωτοβολταϊκών σταθμών μέσα στις εγκαταστάσεις τους, προκειμένου να καταστούν ενεργειακά αυτόνομα και η καθαρή ενέργεια να μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε για την ηλεκτροδότηση των πλοίων είτε για την ενίσχυση του τοπικού δικτύου.

Το ίδιο ισχύει και για την ενσωμάτωση συστημάτων αποθήκευσης, όπως μπαταρίες, προκειμένου να διαχειρίζονται πιο αποτελεσματικά την προσφορά και τη ζήτηση ενέργειας και να διασφαλίζουν την παροχή σταθερής και αξιόπιστης ηλεκτροδότησης στα πλοία.

Στον ευρωπαϊκό Βορρά, επικρατεί μια εντελώς διαφορετική εικόνα. Στη Γερμανία, ένα από τα λιμάνια που έχει επενδύσει περισσότερο σε υποδομές «cold ironing» είναι αυτό του Αμβούργου. Το μοντέλο λειτουργίας προέβλεπε επιδοτήσεις για την κατασκευή εγκαταστάσεων ηλεκτροδότησης, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι το κόστος για τις ναυτιλιακές εταιρείες θα είναι άκρως ανταγωνιστικό. Τα έσοδα του λιμανιού από πλοία που τροφοδοτούνται δια ξηράς αυξάνονται συνεχώς.

Ετερο παράδειγμα αφορά το λιμάνι του Γκέτεμποργκ στη Σουηδία, που επίσης πρωτοστατεί στο «cold ironing». Εχει καταφέρει μέσω κρατικών επιδοτήσεων να καλύψει έως και το 50% του κόστους εγκατάστασης των απαραίτητων υποδομών για τις ναυτιλιακές εταιρείες, γεγονός που ενθαρρύνει όλο και περισσότερες να υιοθετούν τη συγκεκριμένη τεχνολογία, μειώνοντας σημαντικά την περιβαλλοντική επιβάρυνση της περιοχής.